Według statystyk eksplozje elewatorów zbożowych stanowią prawie jedną trzecią (27%) rocznych wypadków w zakładach przetwórstwa i magazynowania surowców roślinnych. Jednocześnie znajdują się one w czołówce pod względem niszczycielskich konsekwencji. 45% najpoważniejszych wypadków ma miejsce w elewatorach zbożowych.
Wynika to z faktu, że wybuch pyłu mącznego w podnośniku z reguły nie występuje samodzielnie. Powodem jest niebezpieczne stężenie palnej mieszaniny pyłu i powietrza w zamkniętej przestrzeni urządzenia. Początkowy zapłon mieszaniny pyłu i powietrza prowadzi do serii eksplozji, powodując utratę życia i zniszczenie obiektu.
Ze względu na swoją konstrukcję, pionowe systemy transportu materiałów sypkich tworzą idealne środowisko dla wybuchu. Zawierają one zamkniętą objętość, łatwopalną mieszaninę pyłu i powietrza oraz źródło inicjacji:
- iskry z wiadra zderzającego się z kadłubem;
- ogrzewane powierzchnie;
- iskry z silnika elektrycznego;
- przegrzane łożyska;
- tlące się cząsteczki z systemu transportowego.
Nie można całkowicie wykluczyć możliwości wystąpienia wypadku na podnośnikach kubełkowych. Z tego powodu stosuje się urządzenia, które minimalizują niszczycielskie skutki wybuchu. Przykładem mogą być systemy ELEVEX.
Zasada ich działania polega na zmniejszeniu nadciśnienia fali uderzeniowej oraz ochronie ludzi i sprzętu przed otwartym płomieniem. Zapewnia to bezpieczeństwo personelu i zakładu produkcyjnego.
Normy ochrony przeciwwybuchowej ATEX przewidują obowiązkową instalację systemów tłumienia lub uwalniania wybuchu w urządzeniach do przechowywania i przetwarzania roślin. Tam, gdzie pracują ludzie i należy zapewnić bezpieczeństwo przeciwpożarowe podnośnika, stosuje się przerywacze płomienia.